Μια Θεσσαλονικιά στην Αθήνα: οδός Αιόλου, πολύβουη και ανθρώπινη

Μετά την Κολοκοτρώνη, είχα υποσχεθεί να μιλήσω για έναν άλλο αγαπημένο μου δρόμο, στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας, την Αιόλου. Ένας δρόμος της Αθήνας, από τους πιο ετερόκλητους αλλά με μεγάλο ενδιαφέρον και ακόμα μεγαλύτερη ιστορία. Η ονομαζόμενη Αιολική οδός. Βαφτίστηκε έτσι το 1833 πρώτη φορά όταν οι Σταμάτης Κλεάνθης και Σάουμπερτ, στο σχέδιο της πόλης των Αθηνών προέβλεψαν και την «Αιολική» οδό.

Ξεκινάει από τους Αέρηδες και από το Ωρολόγιο του Κυρρήστου και καθώς τον διασχίζεις σε εντυπωσιάζει τόσο με την ιστορία που κουβαλάει-φαίνεται στα κτίρια που απέμειναν-όσο και με τη ζωντάνιά του. Τα συναντάς όλα πλέον στην Αιόλου.

Όταν πρωτοχαράκτηκε ο δρόμος ίσχυσαν ειδικοί όροι δόμησης με διώροφο κτίρια. Έτσι δημιουργήθηκαν μερικά από τα όμορφα κτίρια, λίγα εκ τον οποίων δυστυχώς σώζονται σήμερα και μας υπενθυμίζουν εκείνες τις όμορφες μέρες μιας άλλης Αθήνας. Από κάτω ήταν τα ισόγεια καταστήματα και από επάνω οι μεγαλοπρεπείς κατοικίες.

Το 1840 η Αιόλου είναι ήδη το κέντρο της εμπορικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Στη μια άκρη της ήταν το Πάνω Παζάρι, η κεντρική αγορά της πόλης, και στην άλλη η Πλατεία Λουδοβίκου, που αργότερα έγινε η Πλατεία Ομονοίας και τα Χαυτεία.

Ένας δρόμος που γι’ αυτόν οι περιηγητές έγραφαν πως έσφυζε από ζωή. Παλαιότερα ήταν όμως ένας από τους πιο εμπορικούς δρόμους της Αθήνας και εξακολουθεί βέβαια να είναι με έναν άλλο τρόπο.

Τι δόξες λαμπρές γνώρισε! Το πρώτα αθηναϊκό θέατρο, το θέατρο Σκοτζοπούλου εδώ φτιάχτηκε. Μικρή η ζωή του όπως και ένα άλλο θέατρο που και αυτό δεν υπάρχει σήμερα στην Πλατεία Κοτζιά (τότε Εθνικής Αντίστασης) γκρεμισμένο-τι κρίμα αλήθεια- από τον τότε δήμαρχο Κοτζιά.

Εκεί λειτούργησαν και τα πρώτα Αθηναϊκά καφενεία όπως το Καφενείο των Αγωνιστών (Αιόλου και Μητροπόλεως), της Παλιάς Αγοράς (απέναντι από τον Μενδρεσέ), του Χαύτα (Αιόλου και Σταδίου).

Τα πιο λαϊκά ήταν γύρω από την Πλατεία Δημοπρατηρίου όπως λεγόταν η Πλατεία Αιόλου με Μητροπόλεως. Οι αγωνιστές του 21 σύχναζαν και αυτοί εδώ. Θυμόταν άραγε τα παλιά τους μεγαλεία, τις ηρωικές τους σελίδες, το ζοφερό τους παρόν; Ενώ στο άλλο, το γειτονικό καφενείο βρίσκουν στέκι μέχρι και τρόφιμοι από τη φυλακή του Μενδρεσέ (καταστράφηκε και αυτό, μια πόρτα μοναχή έμεινε να μας το θυμίζει). Πιο αριστοκρατικά η «Ωραία Ελλάς» και το «Καφενείον της Ευρώπης». Άλλος κόσμος εδώ και άλλες εποχές. Πιο κάτω το καφενείο του Χαύτα, αγωνιστή του 1821, με Σταδίου και…σχεδόν εξοχική η περιοχή τότε. Κλείνει το 1880 λόγω ανταγωνισμού αλλά τη σκυτάλη παίρνουν άλλα καφενεία.

Αλλά και πολλά ξενοδοχεία υπήρχαν στην Αιόλου, στα οποία κατέλυαν οι ξένοι επισκέπτες της πόλης: Ανατολή, Αθήναι, Εμπορικόν, Ξενοδοχείο της Αγγλίας. Το πρώτο ξενοδοχείο λειτούργησε στην Αιόλου το 1832, το ξενοδοχείο της Ευρώπης και το διεύθυναν οι Καζάλι. Ξενοδοχείο και εστιατόριο μαζί όπως συνηθιζόταν τότε. Το 1834 ανοίγει το ξενοδοχείο «Η Πετρούπολις» και μετά το «Αίολος» και το «Ναύπλιον». Αλλά και η «Αγγλία» και η «Ανατολή». Το ξενοδοχείο «Εμπορικόν» που ευτυχώς ξαναήρθε στη ζωή έστω και αν δεν σώθηκαν όλα του τα υπέροχα κομμάτια. Το ξενοδοχείο «Απόλλων» Σταδίου και Αιόλου.

Στην Πλατεία Αγία ς Ειρήνης με Αιόλου το ξενοδοχείο «Ανατολή» μετέπειτα ονομαζόμενο «Βύρων». Λέγεται ότι κατέλυσε και ο Όθων κάποια στιγμή εκεί. Στέγασε αρκετά εμπορικά καταστήματα και σήμερα ζητάει απεγνωσμένα αποκατάσταση. Σεβασμός στην ιστορία!

Βορείως του ξενοδοχείου επί της οδού Αιόλου το διώροφο κτήριο όπου βρισκόταν το καφενείο «Παρθενών». Το κατεδαφίσαμε και αυτό το 1976, έργο του Τσίλλερ, αφού πρώτα ευτυχώς το αποθανάτισε ο Γιάννης Τσαρούχης.

Εδώ στην Αιόλου και οι πρώτοι επιχειρηματίες της Αθήνας-ανάμεσα στους οποίους και ο Παυλίδης- γωνία Αιόλου και Βύσσης το πάλαι πότε 1841. Από ένα περίπτερο της Αιόλου ξεκίνησε και ένας άλλως πολύ γνωστός επιχειρηματίας, ο ιδρυτής του Μινιόν, Γιάννης Γεωργακάς. Αλλά και ο Λαμπρόπουλος, ο Λουμίδης και πολλοί άλλοι που μετέτρεψαν την Αιόλου σε δρόμο παράδεισο για τα παιδιά και όχι μόνο. Σήμερα θα σταματήσετε για γλυκό και λουκουμάδες βέβαια στον Κρίνο. Πιείτε το καφεδάκι σας και θα φάτε το γλυκό σας χωρίς τύψεις.

Στο διάβα σας θα δείτε και τις εκκλησίες της Αιόλου. Εκεί και η Αγία Ειρήνη (Αιόλου 36), μεγάλη και μεγαλοπρεπής σε ξαφνιάζει με το μέγεθος του όγκου της. Αλλά βέβαια δεν είναι τυχαίο ότι η εκκλησία αυτή χρησιμοποιήθηκε ως μητροπολιτικός ναός και εδώ γιορτάστηκε η πρώτη εθνική γιορτή, εδώ γιόρτασε και ο Όθων την ενηλικίωσή του.

Γύρω από την Πλατεία της Αγίας Ειρήνης τα νέα στέκια που άνοιξαν, καφέ και μπαράκια μοδάτα και νεανικά της δίνουν έναν άλλον αέρα. Το καλοκαίρι δεν μπορείς να περάσεις. Το καθένα με το δικό του χαρούμενο κοινό. Και αν πεινάσετε ο κυρ Κώστα είναι εκεί με τα σουβλάκια του. Και πιο κάτω τα φαλάφελ, που μπήκαν στη ζωή μας και δεν λένε να βγουν.

Αλλά και η Παναγία η Χρυσοσπηλιώτισσα, (Αιόλου 62), η οποία ανοικοδομήθηκε με τη βοήθεια των ενοριτών και
κυρίως με τη βοήθεια του Σπύρου Παυλίδη, της σοκολατοποιίας. Επισκευάζεται τώρα και το μπροστινό της τμήμα έχει καλυφθεί με πανώ στο οποίο είναι ζωγραφισμένη η πρόσοψη της εκκλησίας

Εμένα όμως η αγαπημένη μου είναι η Αγία Παρασκευή δίπλα στον μεγάλο ναό της Χρυσοσπληλιώτισσας που επισκευάζεται. Μια όαση είναι, μια αυλή γαλήνια, με το πηγάδι, τα λουλούδια στις γλάστρες, την ηρεμία της, όλα να έρχονται σε αντίθεση με την κίνηση του δρόμου. Άλλος κόσμος εδώ.

Κάποτε η Αιόλου ήταν γεμάτη από μικρά μαγαζάκια, ξενοδοχεία, καταστήματα, ζαχαροπλαστεία. Τώρα άλλα μαγαζιά έχουν πάρει σειρά. Εμπορικά, όχι από αυτά τα πρώτα της Ερμού αλλά άλλα πιο λαϊκά που τραβούν άλλο κόσμο. Μα τόσο ανθρώπινο. Όσο την περπατάς προς τα κάτω ένας άλλος κόσμος.

Και μόλις φτάσετε στο στενό της Βαρβακείου μη διστάσετε να μπείτε στην αγορά. Θαυμάστε την υπέροχη σιδεριά της κορυφής αλλά χαζέψτε και τον κόσμο, τους μαγαζάτορες και το πλήθος που κινείται ασταμάτητα.Τις μέρες των γιορτών το αδιαχώρητο. Δεν υπάρχει τηλεοπτικό κανάλι που να μην κάνει ρεπορτάζ για τις τιμές των αγαθών.

Κόσμος πολύς πάει και έρχεται. Αν δεν ξέρεις καλά τον δρόμο και τα στενά δεν θα καταλάβεις ότι το στενάκι αυτό οδηγεί στη γεμάτη κίνηση και φωνές αγορά. Η γιαγιά έχει καθίσει αποκαμωμένη στο πεζούλι και ξεκουράζεται. Εικόνες και χρώματα και μυρωδιές παντού. Στη γωνία ο νεαρός απορροφημένος καθαρίζει τα σκόρδα που θα πουληθούν και στην απέναντι προθήκη κεφάλια από ..γουρούνια σε αγναντεύουν περιμένοντας τον μερακλή που θα τα περιποιηθεί δεόντως.

Τα εμπορικά καταστήματα υπάρχουν και τώρα. Άλλα επιβιώνουν από παλιά. Όπως ο Σγούρδας. Από το 1870 λέει η επιγραφή. Από τις λίγες περιπτώσεις καταστημάτων που επιβιώνουν αναλλοίωτα. Κατάστημα με σιδερικά και σιδηροπωλείο αργότερα, παρόλες τις μετατροπές που υπέστη μας χαρίζει την ομορφιά και την κομψότητα του.

Σε κάποια άλλα χρόνια , θυμηθείτε οι παλαιότεροι, ήταν το μαγικό μέρος για τα παιδιά. Τις μέρες των Χριστουγέννων, όταν εδώ τα φώτα που αναβόσβηναν σας τραβούσαν θελκτικά και τα μάτια σας δεν χόρταιναν τα παιχνίδια στις βιτρίνες. Τι να πρωτοθαυμάσεις και τι να πρωτοδιαλέξεις! Και τι χαρά όταν φεύγοντας είχατε σφιχτά στα χέρια σας το πακέτο με το πολύχρωμο χαρτί.

Την περπατάς και η θέα προς την Ακρόπολη, ανάμεσα από τα κτίρια σε συνεπαίρνει. Σηκώνεις τα μάτια σου και μεταφέρεσαι αλλού μακριά από το βουητό και τη σημερινή ασχήμια του δρόμου …σε κάποια του σημεία.

Γιατί ο δρόμος σήμερα συνδυάζει ομορφιές αλλά και πολλά άσχημα σημεία, Από αυτά που μόνο ο νεοέλληνας μπορεί να φτιάξει Το ένα δίπλα στο άλλο ενώνονται τα νεοκλασικά και τα μοντέρνα άχαρα κτίρια. Και όμως ακόμα και αυτή η ανάρμοστη γειτνίαση κουβαλά τη δική της αισθητική.

Προς το τέλος της το μοντέρνο κτίριο του Μάριο Μπότα της Εθνικής Τράπεζας προσθέτει και αυτό το κάτι της σε όλο αυτό το αρχιτεκτονικό συνοθύλευμα.

Αιόλου με Σταδίου στα Χαυτεία είναι και το σημείο μηδέν της Ελλάδας. Μην πάει το μυαλό σας σε μεταφορικές έννοιες του μηδενός. Είναι το πραγματικό σημείο μηδέν καθώς από εδώ ξεκινούν οι χιλιομετρικές αποστάσεις όλης της Ελλάδας. Εκεί ήταν και το ξενοδοχείο Απόλλων.

Έχει μαγικά μέρη η Αιόλου. Το στενό που μου θυμίζει Νάπολη και δεν χορταίνω να το βλέπω και να το τραβώ φωτογραφίες. Και απέναντι του στη γωνία με τη Μιλτιάδου, τα υπέροχα νεοκλασικά διασταυρώνονται στον αττικό ουρανό με τα άλλα νεότερα κτίρια.

Σε κάποια σημεία της θα βρείτε όμορφα μαγαζιά και μοδάτα μπαράκια και καφέ. Πάρτε μια ανάσα εκεί. Ο καφές θα αποκτήσει άλλη διάσταση χαζεύοντας τον δρόμο. Και μετά συνεχίστε απτόητοι να απολαύσετε τον δρόμο αυτό με μια άλλη ματιά. Εξάλλου τον ίδιο δρόμο έκαναν πριν πολλά πολλά χρόνια και οι παλιοί Αθηναίοι.